Βασικά πορίσματα από τις τελευταίες συνεδριάσεις (Νοέμβριος 2025) της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας

26 Νοεμβρίου 2025

(από τις φετινές συνεδριάσεις του ΔΣ και της ΕΕ της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας, στα οποία η Ελληνική Ένωση Τραπεζών εκπροσωπείται από τον Πρόεδρο του ΔΣ κ. Γ. Ζανιά και την acting Γενική Διευθύντρια κ. Χ. Απαλαγάκη, αντίστοιχα).

Εισαγωγικό σημείωμα του Προέδρου του ΔΣ της ΕΕΤ Γ. Ζανιά

Οι συνεδριάσεις των καταστατικών οργάνων (ΔΣ και ΕΕ της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας) και τα πορίσματα που εκδίδονται σε συλλογικό επίπεδο, αναδεικνύουν κάθε φορά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος, ως ζωτικό κομμάτι της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η σημαντική χρηματοπιστωτική σταθερότητα που έχει επιτευχθεί σε επίπεδο Ευρώπης, χάριν σε ένα συμπαγές ευρωπαϊκό κανονιστικό και εποπτικό πλαίσιο, πρέπει να απλοποιείται και να αποφεύγεται το over-regulation, ώστε να ενισχύεται η  ανταγωνιστικότητά της έναντι άλλων δικαιοδοσιών. Οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας και η προσαρμογή των υποδομών των ευρωπαϊκών Τραπεζών σε αυτήν, απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές. Και ο συγκεκριμένος παράγοντας πρέπει να συνεκτιμηθεί.

Ακολουθούν αυτούσια στην αγγλική (EBF Board Highlights | 26 November 2025) και την ελληνική γλώσσα τα βασικά πορίσματα των τελευταίων συνεδριάσεων του ΔΣ και της ΕΕ της ΕΤΟ.

Η επείγουσα ανάγκη για μεταρρύθμιση: Ένας ανταγωνιστικός, ανθεκτικός και έτοιμος για το μέλλον τραπεζικός τομέας για την Ευρώπη

Καθώς η Ευρώπη  βρίσκεται αντιμέτωπη με γεωπολιτική αβεβαιότητα, ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές και αυξανόμενες πιέσεις ανταγωνιστικότητας, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΟ συνεδρίασε σήμερα για να συζητήσει την κατάλληλη στρατηγική για την ενίσχυση της ικανότητας του τραπεζικού τομέα να υποστηρίξει την απαιτούμενη ανάπτυξη και τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα της Ευρώπης. Η συζήτηση επικεντρώθηκε σε δύο κεντρικά ζητήματα: τις επείγουσες ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν στην Ευρώπη για την επίτευξη ενός απλούστερου, αποτελεσματικότερου και ανταγωνιστικότερου ρυθμιστικού και εποπτικού πλαισίου και το μέλλον των ευρωπαϊκών πληρωμών, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακού ευρώ.

Επιτάχυνση της απλοποίησης και άρση των εμποδίων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης

Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου τόνισαν ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε μια αποφασιστική καμπή. Οι αναλύσεις των Mario Draghi και Enrico Letta ανέδειξαν με σαφήνεια  την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις, ωστόσο η πρόοδος παραμένει πολύ αργή. Οι επενδυτικές ανάγκες της Ευρώπης, που εκτιμώνται σε 1,2 τρισ. ευρώ ετησίως, απαιτούν τη συμβολή του χρηματοπιστωτικού τομέα της ΕΕ, ο οποίος πρέπει να επιστρατεύσει κεφάλαια και χρηματοδοτικούς πόρους. Παρόλα αυτά  οι τράπεζες συνεχίζουν να λειτουργούν σε ένα εξαιρετικά περίπλοκο και κατακερματισμένο κανονιστικό και εποπτικό περιβάλλον, το οποίο περιορίζει άσκοπα την ικανότητά τους να τροφοδοτήσουν τις μεταρρυθμίσεις για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.

Ο πρόεδρος της EBF, Slawomir Krupa, δήλωσε: «Αν και η προγραμματισμένη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανταγωνιστικότητα του τραπεζικού τομέα (η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί το 2026) θα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες, η επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής οικονομίας απαιτεί ταχύτερη και πιο αποφασιστική δράση. Η Ευρώπη δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό της να παραμένει πίσω, στη στιγμή που άλλες χώρες προχωρούν γρήγορα στην αναπροσαρμογή των ρυθμιστικών και εποπτικών πλαισίων τους για τη στήριξη της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την ευρωστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος».

Πράγματι, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, οι ΗΠΑ εφαρμόζουν μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να απελευθερώσουν έως και 14% του βασικού μετοχικού κεφαλαίου, απελευθερώνοντας περίπου 2,6 τρισ. δολάρια σε δανειοδοτική και επενδυτική ικανότητα. Το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται, επίσης, να υιοθετήσει σειρά μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν σημαντικά μεγαλύτερη δανειοδοτική ικανότητα για την οικονομία.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Διοικητικό Συμβούλιο επανέλαβε τη σημασία του έργου της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας στην απλοποίηση και αποτελεσματικότητα του ρυθμιστικού και εποπτικού πλαισίου για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης «Simply Competitive». Το κείμενο παρουσιάζει συγκεκριμένες προτάσεις για την απλοποίηση των υφιστάμενων κανόνων, την εξάλειψη περιττών αλληλοκαλύψεων και τη διασφάλιση ενός πιο αναλογικού και προβλέψιμου πλαισίου για τις τράπεζες σε όλη την Ευρώπη, διατηρώντας παράλληλα βασικές διασφαλίσεις για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η έκθεση έχει διανεμηθεί ευρέως στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και χρησιμεύει ως βάση για τη συνεργασία της ΕΤΟ με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς προωθεί την ατζέντα της για την ανταγωνιστικότητα.

Ένα από τα βασικά σημεία που επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης ήταν το αυξανόμενο βάρος των εποπτικών κεφαλαιακών απαιτήσεων. Πρόσφατα στοιχεία που συλλέχθηκαν από την ΕΤΟ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Επαγγελματιών Διαχείρισης Κινδύνου (GARP) έδειξαν ότι, μεταξύ 2021 και 2024, τα πρόσθετα κεφάλαια που απαιτήθηκαν λόγω των διακριτικών ευχερειών που ασκήθηκαν από τις εποπτικές αρχές αυξήθηκαν κατά 102 δισ. ευρώ, σε ένα δείγμα 15 μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, ενώ οι βασικοί δείκτες της Βασιλείας (baseline) παρέμειναν αμετάβλητοι. Η εν λόγω ομάδα των πιστωτικών ιδρυμάτων αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα των περιουσιακών στοιχείων του ευρωπαϊκού τραπεζικού  τομέα.

Κατά την ίδια περίοδο, αυτές οι 15 τράπεζες παρήγαγαν 112 δισ. ευρώ σε διακρατηθέντα (μη διανεμηθέντα) κέρδη.  Μία συμπληρωματική έκθεση της ΕΤΟ κατέδειξε ότι το 90% αυτού του κεφαλαίου απορροφήθηκε από την αύξηση των εποπτικών απαιτήσεων, καταλείποντας ως διαθέσιμα μόνο περίπου 10 δισ. ευρώ διαθέσιμα για τη στήριξη πρόσθετης χρηματοδότησης. Με βάση τους πολλαπλασιαστές της ΕΚΤ, αυτό αντιπροσωπεύει πάνω από 1,5 τρισ. ευρώ σε δυνητική δανειοδοτική ικανότητα που δεν κατέστη δυνατό να φτάσει στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Καθώς η Ευρώπη επιδιώκει να καλύψει το χάσμα ανταγωνιστικότητας και να χρηματοδοτήσει τους στόχους της στον τομέα της ψηφιακής οικονομίας, της πράσινης ανάπτυξης, της ασφάλειας και της άμυνας, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΟ τόνισε την ανάγκη να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα και να αποδεσμευτεί το αδρανές κεφάλαιο, το οποίο παραμένει αναξιοποίητο λόγω του πολύπλοκου και ιδιαίτερα επιβαρυντικού κανονιστικού και εποπτικού πλαισίου της ΕΕ. 

Στο πλαίσιο αυτό, το ΔΣ της ΕΤΟ τόνισε, επίσης, την ανάγκη για μια πιο φιλόδοξη προσέγγιση σε ό,τι αφορά τις τιτλοποιήσεις, όπως επισημαίνεται στην έκθεση Draghi: η τιτλοποίηση παραμένει ένα βασικό αλλά σημαντικά υποτιμημένο εργαλείο στην Ευρώπη, με ετήσιες εκδόσεις δέκα φορές χαμηλότερες από ό,τι στις ΗΠΑ.  Η τιτλοποίηση  θα επέτρεπε στις τράπεζες να υποστηρίξουν την πρόσθετη δανειοδότηση και να μεταφέρουν τον κίνδυνο στους επενδυτές, συμπληρώνοντας τις κεφαλαιαγορές της ΕΕ που κινούνται σε αργούς ρυθμούς.

Το ψηφιακό ευρώ και το μέλλον των πληρωμών στην Ευρώπη

Το Διοικητικό Συμβούλιο εξέτασε, επίσης, τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με το ψηφιακό ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της προόδου στις νομοθετικές διαπραγματεύσεις και της μετάβασης της ΕΚΤ στην επόμενη φάση του έργου. Τα μέλη σημείωσαν ότι η Ευρώπη πρέπει να αναπτύξει ένα σαφές και συνεκτικό όραμα για το μέλλον των πληρωμών που θα προάγει την καινοτομία, την ανθεκτικότητα και τη στρατηγική αυτονομία.

Οι πρόσφατες συζητήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνουν την αρχική εισαγωγή ενός ψηφιακού ευρώ offline (εκτός σύνδεσης με δίκτυο), ενώ η διαδικτυακή έκδοση να εισαχθεί μόνο εάν δεν υπάρχει διαθέσιμη πανευρωπαϊκή λύση για τις πληρωμές λιανικής. Βασικά θέματα, όπως τα επιτρεπόμενα όρια χρήσης του ψηφιακού ευρώ, η διανομή, η αποζημίωση και οι εγγυήσεις προστασίας της ιδιωτικότητας, εξακολουθούν να συζητούνται σε επίπεδο Συμβουλίου.

Σύμφωνα με τα τρέχοντα σχέδια της ΕΚΤ, η τεχνική ετοιμότητα θα μπορούσε να επιτρέψει την υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος το 2027 και την πρώτη πιθανή έκδοση το 2029, υπό την προϋπόθεση της θέσπισης της σχετικής νομοθεσίας κατά τη διάρκεια του 2026. Συνεχίζονται οι εργασίες της Ομάδας Ανάπτυξης του Εγχειριδίου για το ψηφιακό ευρώ  (Rulebook Development Group) και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πληρωμών Λιανικής (Euro Retail Payments Board), καθώς και οι εκτιμήσεις κόστους για τον τραπεζικό τομέα.

Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου επανέλαβαν τις βασικές αρχές που πρέπει να υπαγορεύουν την ενδεδειγμένη  προσέγγιση της Ευρώπης. Κάθε νέο πλαίσιο πρέπει να αξιοποιεί, να συμπληρώνει και να βασίζεται στις υφιστάμενες και ταχέως αναπτυσσόμενες λύσεις πληρωμών του ιδιωτικού τομέα. Τα μέλη τόνισαν επίσης τη σημασία της διασφάλισης ότι το κόστος εφαρμογής, τα μοντέλα αποζημίωσης και τα όρια χρήσης θα συζητηθούν διεξοδικά και θα καθοριστούν κατά τρόπο που δεν θα υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα και τη δυναμική της καινοτομίας των τραπεζών ούτε θα μειώνει τη χρηματοδοτική τους ικανότητα. Η στενή συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα είναι απαραίτητη για την κυριαρχία της Ευρώπης στον τομέα των πληρωμών, καθώς το μελλοντικό τοπίο θα πρέπει να καλύπτει όλες τις μορφές καινοτόμων επιλογών πληρωμών για τους καταναλωτές. Οι εξελίξεις στον τομέα των σταθερών νομισμάτων (stablecoins) και των μη διακριτών  (tokenized) καταθέσεων (deposit tokens), για παράδειγμα, θα πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής.

Μια κοινή κατεύθυνση για το χρηματοοικονομικό μέλλον της Ευρώπης

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΟ επανέλαβε την αποφασιστικότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών να ανταγωνίζονται, να καινοτομούν και να διαφυλάσσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στο ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον. Ταυτόχρονα, συμφώνησαν ότι οι τράπεζες μπορούν να συμβάλουν στην ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης μόνο εάν το κανονιστικό περιβάλλον καταστεί απλούστερο, πιο συνεκτικό και πιο αναλογικό, επιτρέποντας ταυτόχρονα τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος πληρωμών που θα τονώνει την καινοτομία, διασφαλίζοντας παράλληλα τη σταθερότητα και την ασφάλεια. Η ΕΤΟ θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τις δημόσιες αρχές, προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα παραμείνει ανθεκτικός και ικανός να υποστηρίξει τις μακροπρόθεσμες προτεραιότητες της Ευρώπης.