Καταπολέμηση οικονομικού εγκλήματος / Καταπολέμηση ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας


Η καταπολέμηση της πρακτικής της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες (γνωστή στην αγγλική ορολογία ως "anti-money laundering") άρχισε από τη δεκαετία του 1980 να ανάγεται σε προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις και τις δικαστικές αρχές πολλών κρατών ανά την υφήλιο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε όμως ειδικά στο πρόβλημα της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος ως διαύλου για τη νομιμοποίηση τέτοιων εσόδων. Εκτιμώντας ότι όταν οι διαμεσολαβούντες χρηματοπιστωτικοί φορείς, και ειδικότερα τα πιστωτικά ιδρύματα, χρησιμοποιούνται ως δίαυλοι για τη νομιμοποίηση του προϊόντος παράνομων δραστηριοτήτων η φερεγγυότητα και η σταθερότητα του ενεχόμενου φορέα, αλλά και η αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο σύνολό του, μπορούν να κλονιστούν σοβαρά, με αποτέλεσμα την απώλεια της εμπιστοσύνης του κοινού σε αυτό, οι αρμόδιες εποπτικές αρχές των πιστωτικών ιδρυμάτων άρχισαν, σε συνεργασία με τις εθνικές κυβερνήσεις, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ρυθμιστικής παρέμβασης.

  • Έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (‘EBA’) για τη διαχείριση των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας από τα ιδρύματα πληρωμών (“payment institutions”)

    Στις 16 Ιουνίου 2023, η ‘ΕΒΑ’ δημοσίευσε θεματική 28σέλιδη έκθεση με τα πορίσματα της αξιολόγησης που πραγματοποίησε το 2022 όσον αφορά τη διαχείριση των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας από τα ιδρύματα πληρωμών (“payment institutions”).

    Ειδικότερα, τα ευρήματα της εν λόγω έκθεσης υποδηλώνουν ότι, τα ιδρύματα πληρωμών εντός των κρατών-μελών της ΕΕ δεν διαχειρίζονται επαρκώς τους συγκεκριμένους κινδύνους, ενώ και οι εσωτερικές τους διαδικασίες αποδεικνύονται συχνά ανεπαρκείς όσον αφορά την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

    Περαιτέρω, τα ευρήματα της έκθεσης αυτής υποδηλώνουν, επίσης, ότι ορισμένες εθνικές αρμόδιες αρχές δεν ασκούν με αποτελεσματικό τρόπο τα καθήκοντα τους όσον αφορά την εποπτεία των ιδρυμάτων πληρωμών σε σχέση με την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η αποτυχία διαχείρισης των συγκεκριμένων κινδύνων από τα ιδρύματα πληρωμών ενδέχεται να επηρεάσει την ακεραιότητα του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος στο σύνολό του.

    Στο πλαίσιο αυτό, η ‘ΕΒΑ’ περιλαμβάνει στην εν λόγω έκθεσή της συγκεκριμένες συστάσεις προς τα ιδρύματα πληρωμών (περίπου 900 αδειοδοτημένα στα κράτη-μέλη της ΕΕ), καθώς και στις εθνικές αρμόδιες αρχές για την αποτελεσματική διευθέτηση των ανωτέρω ευρημάτων.

    Έκθεση

  • Δημοσίευση του Κανονισμού (ΕΕ) 2023/1113 «περί στοιχείων που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών και ορισμένων κρυπτοστοιχείων» (“Revised FTR”)

    Στις 9 Ιουνίου 2023, δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ ο Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1113 «περί στοιχείων που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών και ορισμένων κρυπτοστοιχείων» (“Revised FTR”).

    Ο εν λόγω Κανονισμός, σύμφωνα με το άρθρο 1, θεσπίζει κανόνες σχετικά με τα στοιχεία των πληρωτών και των δικαιούχων πληρωμής που συνοδεύουν τις μεταφορές χρηματικών ποσών, σε οποιοδήποτε νόμισμα, καθώς και σχετικά με τα στοιχεία των εντολέων και των δικαιούχων «κρυπτοστοιχείων» (“crypto-assets”) που συνοδεύουν τις μεταφορές κρυπτοστοιχείων, για λόγους πρόληψης, εντοπισμού και διερεύνησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, όταν τουλάχιστον ένας από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών ή τους παρόχους υπηρεσιών «κρυπτοστοιχείων» που εμπλέκεται στη μεταφορά χρηματικών ποσών ή στη μεταφορά «κρυπτοστοιχείων» είναι εγκατεστημένος ή έχει την καταστατική έδρα του, κατά περίπτωση, εντός της ΕΕ.

    Επιπλέον, θεσπίζει κανόνες σχετικά με τις εσωτερικές πολιτικές, διαδικασίες και ελέγχους για τη διασφάλιση της εφαρμογής περιοριστικών μέτρων όταν τουλάχιστον ένας από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών ή τους παρόχους υπηρεσιών «κρυπτοστοιχείων» που εμπλέκονται στη μεταφορά χρηματικών ποσών ή στη μεταφορά «κρυπτοστοιχείων» είναι εγκατεστημένος ή έχει την καταστατική έδρα του, κατά περίπτωση, εντός της ΕΕ.

    Ο Κανονισμός τίθεται σε ισχύ στις 29 Ιουνίου 2023. Οι διατάξεις του εφαρμόζονται από τις 30 Δεκεμβρίου 2024. Από την ίδια ημερομηνία (30 Δεκεμβρίου 2024) καταργείται ο Κανονισμός (ΕΕ) 2015/847.

    Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1113

  • Δημόσια διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (‘EBA’) για την τροποποίηση των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (“ML/TF Risk Factors”)

    Στις 31 Μαΐου 2023, η ‘ΕΒΑ’ έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, έως τις 31 Αυγούστου 2023, σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών αναφορικά με την τροποποίηση των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια ως προς τον πελάτη και τους παράγοντες τους οποίους θα πρέπει να εξετάζουν τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί κατά την εκτίμηση του κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας που συνδέεται με τις επιμέρους επιχειρηματικές σχέσεις και τις περιστασιακές συναλλαγές.

    Η ‘ΕΒΑ’ επιδιώκει να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών, προκειμένου να εμπίπτουν σε αυτό και οι πάροχοι υπηρεσιών «κρυπτοστοιχείων» (“crypto-asset service providers”).

    Κείμενο διαβούλευσης

  • Κείμενο εργασίας του Κόμβου Καινοτομίας της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (‘BIS’) για τον εντοπισμό περίπλοκων περιπτώσεων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες

    Στις 31 Μαΐου 2023, η ‘BIS’ δημοσίευσε στην ιστοσελίδα της κείμενο εργασίας για το “Project Aurora”. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία καταδεικνύει τα πλεονεκτήματα και τις δυνατότητες χρήσης δεδομένων πληρωμών σε συνδυασμό με νέες τεχνολογίες (π.χ. “privacy-enhancing”) και μοντέλα «μηχανικής εκμάθησης» (“machine learning”) για τον εντοπισμό περίπλοκων περιπτώσεων νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

    Κείμενο εργασίας

  • Δημοσίευση Κατευθυντηρίων Γραμμών της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (“De-risking” και “ML/TF Risk Factors”)

    Στις 31 Μαρτίου 2023, η ‘ΕΒΑ’ δημοσίευσε τις τελικές κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του “de-risking” στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

    Οι κατευθυντήριες γραμμές θα μεταφραστούν σε όλες τις επίσημες γλώσσες των κρατών-μελών της ΕΕ και θα δημοσιευθούν στην ιστοσελίδα της ‘ΕΒΑ’. Οι εθνικές αρμόδιες αρχές θα πρέπει – εντός δύο (2) μηνών από τη δημοσίευση των μεταφράσεων των κατευθυντήριων γραμμών σε όλες τις επίσημες γλώσσες των κρατών-μελών της ΕΕ – να δηλώσουν αν θα συμμορφωθούν με αυτές (“comply or explain”). Αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή τρεις (3) μήνες μετά την ημερομηνία δημοσίευσής τους σε όλες τις επίσημες γλώσσες των κρατών-μελών της ΕΕ.

    Περαιτέρω, η ‘ΕΒΑ’ δημοσίευσε κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες τροποποιούν τις ήδη ισχύουσες σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (“ML/TF Risk Factor Guidelines”) για τους πελάτες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Όσον αφορά το χρόνο εφαρμογής τους, ισχύουν και εδώ τα παραπάνω.